Η καταστροφή της Γκερνίκα (Quernica)

Η Γκερνίκα ή Γκουέρνικα (Guernica)

Πάμπλο Πικάσο, 1937

Ελαιογραφία 349 x 777

Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία, Ισπανία

Το έργο δημιουργήθηκε την περίοδο του Ισπανικού εμφυλίου. Τον Φεβρουάριο του 1936, το Λαϊκό Μέτωπο στην Ισπανία κερδίζει την εκλογές, ενώ 5 μήνες αργότερα ο στρατηγός Φρανσίσκο Φράνκο, ηγείται της εξέγερσης του στρατού. Ακολουθήσαν 3 χρόνια εμφυλίου πολέμου. Από την μια  οι εθνικιστές του Φράνκο (Στρατός, εκκλησία, βιομήχανοι) και από την άλλη  οι Ρεπουμπλικάνοι ( κυρίως σοσιαλιστές, κομμουνιστές, αναρχικοί και φιλελεύθεροι). Ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι συνέδραμαν ενεργά τους εθνικιστές του Φράνκο, ενώ στο πλευρό των ρεπουμπλικάνων εκτός από μια μικρή δύναμη των Σοβιετικών υπήρχαν και πολλοί εθελοντές που τάχθηκαν στον αγώνα εναντίων των εθνικιστών.

Στις 26 Απριλίου 1937 η γερμανική λεγεώνα του Κόνδορα είχε βομβαρδίσει τη βασιλική πόλη Γκερνίκα. Ο Πικάσο, ο οποίος είχε γίνει ο συμβολικός διευθυντής του μουσείου Πράδο στη Μαδρίτη ένα χρόνο νωρίτερα, ζωγράφισε τη Γκερνίκα σε έξι εβδομάδες, με μοτίβα και μορφές που άντλησε από το υβριδικό κυβιστικό – σουρεαλιστικό έργο του της εποχής εκείνης.

Ο Πίνακας

Ο πίνακας απεικονίζει τέσσερις τρομοκρατημένες γυναίκες: Μια πέφτει από ένα φλεγόμενο σπίτι, δυο άλλες τρέπονται σε φυγή παραμορφωμένες από τον φόβο, η τέταρτη κρατά το νεκρό παιδί της και κραυγάζει. Ένας διαμελισμένος στρατιώτης κείται στο έδαφος, ενώ ένα άλογο βγάζει  κραυγές αγωνίας και ένας ταγός μας κοιτάζει κατάματα. Τα ζώα μαρτυρούν την κτηνωδία του βομβαρδισμού αλλά διαθέτουν μια ανθρωπιά την οποία έχουν χάσει οι άνθρωποι. Ο Πικάσο συνενώνει όλα αυτά τα συντρίμμια με μια πυραμιδοειδή συγκέντρωση μορφών και ένα υποτονικό φάσμα μαύρου, άσπρου και γκρίζου.

Όταν ένας Ναζί αξιωματικός ρώτησε τον Πικάσο μπροστά στη Γκερνίκα «Εσείς το κάνατε αυτό;» Εκείνος απάντησε «Όχι, εσείς το κάνατε».

 

*Από το συλλογικό έργο Η Τέχνη από το 190 Μοντερνισμός, αντιμοντερνισμός, μεταμοντερνισμός.